समाचार_ मेघ सर्वर

गृहम्‌

युद्धस्य दागः : 'व्हिट्ली'-दुर्घटनायाः वृत्तान्तः

दुर्घटना विनाशस्य दृश्यं, दैवस्य क्रूरहस्तस्य प्रमाणं च आसीत् । तदनन्तरं न केवलं भग्नधातुः, ज्वलितः अवशेषः च उत्पन्नः, अपितु तस्य पश्चात् गृहीतानाम् हृदयेषु उत्कीर्णः सामूहिकः आघातः अपि उत्पन्नः तस्य दिवसस्य अनन्तरं शान्तिपूर्णं वक्तुं न साहसं करिष्यति स्म। दिनानन्तरमेव यदा रजः निवसति स्म, सामान्यता च शनैः शनैः पुनः वायुना प्रविशति स्म, तदा एव ग्रामस्य उपरि शान्ततायाः भावः निवसितुं आरब्धः स्थानीयपुलिसस्य उपस्थितिः पुनः आकर्षकछाया नासीत्, तेषां भूमिकायाः स्थाने यत् आसीत् तस्य शान्तस्वीकारः अभवत्; 'व्हिट्ले'-दुर्घटना न केवलं कालस्य मोक्षबिन्दुः, अपितु युद्धकाले जीवनस्य भंगुरतायाः शुद्धस्मरणं अपि चिह्नितवान् ।

वायुः केवलं रजः धूमात् अधिकं गुरुः लम्बमानः आसीत् तथापि । प्रत्येकं संभाषणे, प्रत्येकं अन्तरक्रियायां व्याप्तः मूर्तः तनावः आसीत् । न किमपि आसीत् यत् कश्चन सहजतया व्याख्यातुं वा परिभाषितुं वा शक्नोति स्म; ऋणसमये जीवनं यापयितुं भावः, अवगमनम् आसीत्। प्रत्येकं दिवसं पतितानां स्मृतिभिः परिपूर्णम् आसीत् ।

दुर्घटनाविषये अधिकं ज्ञात्वा स्थानीयग्रामः निःश्वासं धारयति स्म, अपारदुःखदघटनायाः अभावेऽपि तेषां सामूहिकभावना अखण्डा एव अभवत् 'व्हिट्ले' इत्यस्य आगमनेन न केवलं विनाशः, अपितु गम्भीरं कर्तव्यम् अपि आनयत् – नष्टानां स्मरणं, शिक्षितुं, सम्मानयितुं च दायित्वम् । प्रत्येकं मलिनखण्डं कुहूकुहू कथा आसीत्, भूमिस्थं प्रत्येकं दागं शान्तिार्थं मौनम् आग्रहः आसीत् ।

स्मृतयः जीवितैः जीविताः आसन्, तेषां विवरणानि कालमेव अतिक्रान्तस्य साझीकृतस्य अनुभवस्य मार्मिकं प्रमाणम् आसीत् । 'व्हिट्ले'-दुर्घटना तेषां जीवनस्य पटस्य अन्तः सदा उत्कीर्णः एव तिष्ठति स्म - युद्धस्य क्रूरतायाः सीमां न जानाति इति शीतलीकरणं जनयति स्म । तथापि वेदनायाः मध्ये अव्याख्यातं प्रतिरोधकशक्तिः अपि आसीत्, विग्रहज्वालाभिः निष्प्रभः भवितुं न अस्वीकृतः आत्मा

यथा यथा वर्षाणि गच्छन्ति स्म, नूतनाः पीढयः अपि प्रमुखतां प्राप्नुवन्ति स्म, तथैव दुर्घटना अतीतस्य मार्मिकं प्रतीकं भवति स्म । बहुकालात् निर्मलः भग्नावशेषः तेषां जीवने अस्य घटनायाः अमिटचिह्नस्य मूर्तस्मारकरूपेण कार्यं कुर्वन् आसीत् । तेषां विचारेषु नित्यं उपस्थितिः आसीत्, युद्धस्य कठोरवास्तविकतायाः मौनसाक्षी आसीत् ।

ते अवाच्यबोधेन जीवनं गच्छन्ति स्म; एकं साझां ज्ञानं यत् प्रत्येकं क्षणं विनाशस्य मोक्षस्य च सामर्थ्यं धारयति स्म। ग्रामस्य अतीतः 'व्हिट्ली'-दुर्घटनायाः सह सदा सम्बद्धः आसीत्, यत् संघर्षस्य मानवीयव्ययस्य मौनसाक्ष्यम् आसीत् । यथा यथा तेषां जीवनं निरन्तरं प्रचलति स्म तथा तथा तेषां चेतनायां नित्यं उपस्थितिः एव अभवत् – युद्धेन अवशिष्टाः दागाः कदापि यथार्थतया मेटयितुं न शक्यन्ते इति स्थायि स्मरणम्